April 2018: Pinksterbloem [Cardamine pratensis]

Als ik de bloei van de eerste pinksterbloem waarneem, begint mijn hart weer sneller te kloppen: het voorjaar is in de natuur te voelen. Ja, zeker voor mij is de titel van het eerste hoofdstuk in het boek “Van dier, plant, water en land” Kees Hana *), deze luidt ”Kijken, Luisteren en Genieten” uitermate van toepassing.
In het gazon kunnen pinksterbloemen soms massaal voorkomen. Er zijn dan ook mensen die het als onkruid zien. Maar mijn vaak gebruikte lijfspreuk is onkruid bestaat niet, tenzij je het kruid met een “t” schrijft. Onkruid is een kruid wat op de voor jou verkeerde plaats groeit. De naam Pinksterbloem zou zeggen dat de plant met Pinksteren bloeit, maar dat is zeker onjuist, de plant bloeit al vanaf april tot in mei.
De Latijnse naam kan de volgende uit het Grieks afgeleide betekenissen hebben: cardamine van kardamon een sterk kruid uit de gemberfamilie of cardis voor hart en damao voor verzachten. De betekenis van pratensis is “in weiden groeiend”. Het is een veel voorkomende plant van het noordelijk halfrond in de koude en gematigde streken. De wat nattere omgeving van grassen, bossen en moerassen bieden de perfecte leefomstandigheden. De overblijvende pinksterbloem is verder bekend als hemikryptofyt hetgeen wil zeggen, een tweejarige, meerjarige en zelfs vaste plant met iets op of onder de strooisellaag liggende knoppen, die zo beschermd worden tegen de winterse omstandigheden.
apr18 pinksterbloem
Behoort tot de kruisbloemfamilie. Samengesteld bladrozet. Holle en ronde stengel. Bloemen in trosjes, 4 kroonbladeren en 4 kelkbladeren, lila, roze tot zelfs wit van kleur met paarse aderen.
Tweeslachtig 6 meeldraden en 1 stamper. De doosvrucht bestaat uit hauwen. Zaden zijn tweezaadlobbig met een redelijk kortstondige kiemkracht van 1 tot 5 jaar.

Het bladrozet zorgt ervoor dat het gras en andere kruiden rond de plant niet snel kunnen opschieten. Zo houden de planten voldoende licht en ruimte. Ga maar eens op zoek naar een bladstek, een nieuw plantje dat zomaar op een blad groeit.
De plant wordt ook wel schuimkruid genoemd vanwege de voorkeur van het schuimbeestje, een cicade waarvan de nimf een schuimnestje op de plant maakt. Maar er zijn meerdere streeknamen van de pinksterbloem bekend.
Naast look zonder look is de pinksterbloem de waardplant voor het oranjetipvlindertje, ook al weer zo’n aangename lente en zomerbode. Het ♂ met zijn opmerkelijke oranje vleugeltippen, het ♀ wat eenvoudiger van kleur, beiden verder gestreept/gevlekt beigeachtig.
De plant, vooral de jonge bladeren, werd vroeger rauw gegeten, als sla, gebruikt tegen voorjaarsmoeheid en scheurbuik vanwege zijn hoge vitamine C gehalte. Ze vormden zo een welkome aanvulling na de soms barre winterperiode.

Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt   
Herman Roelofs 

*)  Lees hier meer over Kees Hana

  • Steunt u ons ook?
  • logo top vvdgh thumb