Oktober 2018: Amethistzwam of ook wel rodekoolzwam [Lacearia amethysina, oudere naam Clitocybe laccata var.amethystina]

De herfst is de periode om van paddenstoelen te genieten. Alhoewel je ze het gehele jaar wel kunt waarnemen, is toch in de herfst de explosie van deze vrucht- en voortplantingslichamen. Ik mag dan ook graag met mijn vrouw over de Gorsselse Heide wandelen om dit schouwspel te zien en zo mogelijk op de gevoelige plaat [zeg digitaal] vast te leggen. Zo vonden we enkele jaren geleden deze schoonheid op de Gorsselse Heide in het bos direct langs het wandelpad bij de handgranaten- bazooka baan. Nog niet wetend wat de naam wel mocht zijn. Maar thuis heb ik het duo middels de foto wat verder kunnen determineren.
In de natuurlijke omgeving moet je er wel voor bukken om van dit wonderschone schepsel te genieten en dan is het gebruik van een spiegeltje erg gemakkelijk.

lila gordijnzwam
Destijds heb ik er niet aan gedacht om een spiegeltje op de grond te leggen en dit mee te fotograferen. Je kunt dan de onderkant, het plaatjesstelsel, goed bekijken zonder de paddenstoel te plukken. Want we moeten uiterst voorzichtig met onze natuur zijn. Thuis dus aan het determineren geslagen en dacht het gevonden te hebben: de amethistzwam of ook wel rodekoolzwam. Maar het bracht me in verwarring, nadat ik op onze website pagina “foto’s zwammen” de lila Gordijnzwam [Cortinarius alboviolaceus] zag. Deze kwam toch wel veel overeen met mijn plaatje. Vreemd dat deze lila gordijnzwam niet in onze ecologische atlas vermeld staat. Als deze foto op de heide gemaakt is, dan kunnen we deze alsnog toevoegen. Wel vond ik in de ecologische atlas een familielid van deze lila gordijnzwam en wel de violette Gordijnzwam [Cotinarius violaceus], vrij zeldzaam en ernstig bedreigd.

Wat bij mij nog het beste overkomt, wat betreft onze waarneming destijds, is de lila Gordijnzwam, wel de zwam die nog niet in onze ecologische atlas vermeld staat. Het was vooral de kleur, totaal afwijkend van de omgeving en de verschijningsvorm die de aandacht trok. Zodoende moest ik meer te weten zien te komen van dit natuurwondertje.
Nu toch maar verder met een beschouwing van de amethistzwam of de rodekoolzwam [geen foto, auteursrecht!] kijk maar in onze ecologische atlas, foto van Wikipedia en vergelijk maar met mijn foto. Het is een plaatjeszwam met nauwelijks manchet om de steel. De naam amethist komt van de violet gekleurde vorm van kristallijn kwarts. Deze paddenstoelen groeien door tot in november en behoren tot het geslacht van de fopzwammen.
Het zijn mycorrhiza paddenstoelen hetgeen wil zeggen dat ze samenleven met het wortelgestel van de planten, struiken en bomen, bij de rode koolzwam zijn het de eik, de beuk en soms ook wel naaldbomen, dus komen ze voor in gemengde bossen. Mycorrhiza betekent een samenlevingsvorm van schimmels en planten via de wortels. De schimmels nemen mineralen op uit de bodem om die vervolgens weer af te staan aan de wortels van bomen en planten. Uit dit wortelgestel van de planten krijgen de paddenstoelen dan suikers terug voor hun eigen voeding en groei. Bij dit gehele proces spelen de mycorrhiza schimmels dus een onmisbare rol. De naam mycorrhiza kun je uit het Grieks ontleden als mukès hetgeen zwam betekent en rhizes wat voor wortel staat.
De hoed, de plaatjes, de steel van de rodekoolzwam en ook het mycelium [zwamvlok, het wortelgestel van de zwam], hebben dezelfde kleur, donker violet. Bij de wat oudere exemplaren verdwijnt die kleur en verbleekt haast tot wit. Opmerkelijk is dat de platen wijd uiteen staan. Aan de uiteinden van de platen zitten de sporen bestemd voor de voortplanting. Globaal kunnen we de volgende grootte en afmetingen en bijzonderheden noteren; de hoed, fijn geschubd, heeft een diameter van 1 tot 6 cm; de steel is 4 tot 10 cm. lang met een doorsnede van 5 tot 10 mm. Ze zijn eetbaar met nootachtig, kruidige smaak, maar laat ze staan om de natuur niet te schaden. Als je zo nodig thuis wilt genieten, maak dan een foto.
Veel plezier van een herfstwandeling met paddenstoelen.

Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt   
Herman Roelofs

  • Steunt u ons ook?
  • logo top vvdgh thumb