Maart 2019: kamsalamander of grote watersalamander [Triturus cristatus]

Op de Gorsselse Heide heb ik nog nooit een kamsalamander waargenomen. Maar deskundigen hebben de aanwezigheid van dit prehistorisch uitziende beestje wel degelijk in de heidevennen ontdekt. De enige keer dat ik het diertje kon bewonderen was zeker 10 jaar geleden. Bij een poging om een natuurwerkgroep Gorssel op te richten werd besloten om een kolk op landgoed Joppe op te schonen. En jawel, in de uitgeharkte blubber kwam een kamsalamander te voorschijn. Prachtig, net een buitenaards wezen, deze op de rode lijst staande, zeer zeldzame en sterk bedreigde salamander soort. Het leek wel op een soort minisaurus, onooglijk, donker en wrattig. Een goed gevoel om het diertje even in de hand te mogen houden en te kunnen bewonderen, De oprichting van de natuurwerkgroep is toen mislukt. Een jaar later lukte het wel met de slogan: de natuurwerkgroep adopteert de Gorsselse Heide. Alles onder bezielende leiding van de groep Landschapsbeleidsplan van de toenmalige gemeente Gorssel. Het was de intentie dat elke gemeente een natuurwerkgroep in het leven zou roepen. Deze maand en de volgende  kruipt de kamsalamander weer uit de strooisel- of modderlaag om zo de lente te beginnen op zoek naar het andere geslacht om voor nakomelingen te zorgen.
maart19 kamsalamanderDe kamsalamander wordt zo’n 12 tot 16 cm en soms wel tot 20 cm lang en is de grootste soort van de 4 watersalamanders. Het ♂ is tijdens de paartijd te herkennen aan de hoge getande staartkam, ♀♀ hebben een ondiepe groef in het midden van de rug. Het amfibie heeft een wratachtige huid, grillige zwarte vlekken met witte stippen op de zijflanken en een oranje kleurige buik.

Foto bron: Wikipedia

Het leefbiotoop is bij voorkeur kleinschalig [cultuur]landschap met bospercelen, hagen en struwelen, maar er moet wel water in de buurt zijn, zoals matig voedselrijke vennen. Deze poelen mogen niet geheel in de schaduw liggen. Een plas met zonrijke plekken heeft de voorkeur. De overwintering vindt meestal plaats op het land, diep in de strooisellaag, maar soms ook wel op de bodem van een poel. Na de paring legt het ♀ 200 tot 400 eitjes. Deze worden tussen de opgevouwen plantenbladeren in een poel onder water verstopt. Liever geen vis in het voortplantingswater, dat heeft nadelige overlevingskansen op eieren en larven. De uitgekomen larven voeden zich voornamelijk met kleinere insecten zoals watervlooien, maar ook wel met soortgenoten. Na 4 maanden verlaten de jonge salamanders het water. De metamorfose is dan voltooid en de kieuwen zijn verdwenen. Het dier houdt zich vooral op in de schemering en de nachtelijke uren.

De ♂♂ van de kleine watersalamander ontwikkelen ook een kam op de rug tijdens de paartijd, vandaar dat de kamsalamander vroeger ook wel grote watersalamander werd genoemd.

De grootste bedreiging komt door de mens, verstoring van de voortplantingswateren en het leefmilieu, maar ook vervuiling van het oppervlakte water. Laten we hopen dat het dier op de opnieuw ingerichte Gorsselse Heide in de komende jaren voldoende rust kan vinden om een bijdrage te leveren aan een positieve voortplanting. Het is dan een voorbeeldige verrijking van de soortenrijkdom op onze natuurparel “de Gorsselse Heide”.

Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt   
Herman Roelofs
 
 
 
 

  • Steunt u ons ook?
  • logo top vvdgh thumb