Juli 2019: Nachtzwaluw [Caprimulgus europaeus]

In het zuiden van Frankrijk kwam ik voor het eerst in aanraking met deze wat mysterieuze vogel. Ik heb de vogel daar nooit gezien, maar wel elke avond gehoord. Met het zuiden van Frankrijk bedoel ik de Cevennes, een prachtig redelijk ongerept natuurgebied, bij uitstek een vlindergebied, maar ook voor de gieren die daar in vrijheid zijn losgelaten en andere vogels.

In de negentiger jaren gingen we met Vogelwerkgroep IJsselstreek in de zomer naar het Holterberggebied om daar van deze vogel te genieten. Het is zelfs voorgekomen dat de vogel op zo’n meter voor de groep langs vloog. In de duisternis kun je de vogel eigenlijk niet goed waarnemen alleen de contouren zijn dan min of meer te beschrijven. Ook op de Gorsselse Heide werden de nachtzwaluwen vroeger maar ook de laatst jaren weer waargenomen. Als de duisternis valt, wordt de vogel actief en is het voortdurend ratelende geluid zeer kenmerkend. Overdag rust de vogel op de grond of in de lengte liggend op een tak. In de schemering gaat de vogel op insectenjacht.

De vogel behoort tot de familie van de nachtzwaluwen en heeft geen verwantschap met de andere zwaluwen en ook niet met de gierzwaluw. De kleur van het verenkleed van de nachtzwaluw is moeilijk te omschrijven; bruin, beige wit, grijs en zwart getekend. Lengte 24-28 cm, spanwijdte 52 tot wel 59 cm.

jul19 nachtzwaluw 1 jul19 nachtzwaluw 2
Bron: welkevogelisdit.nl Bron: via Ab Winkelman, fotograaf onbekend

Grootmeester in camouflage is de nachtzwaluw. Meestal twee grijze, gevlekte en gestippelde eitjes liggen zomaar op de grond. Wanneer de vogel erop zit, krijg je de indruk, dat de eieren bebroed worden door een stukje boomschors, dat volkomen in de omgeving past. Als je de ogen even afwendt, is het vaak heel moeilijk om de vogel weer terug te vinden. De broedtijd begint midden mei, broedduur zo’n 18 tot 21 dagen. De broedzorg wordt door beide geslachten uitgevoerd. De donzige, gedeeltelijke nestvlieders kiezen na 30 tot 35 dagen zelfstandig het luchtruim. Het komt voor dat de vogels nog aan een tweede broedsel beginnen.

Geruisloos vliegend met behendige bewegingen vangt de vogel zijn voedsel. Dit voedsel bestaat uit insecten net als bij de andere zwaluwen. Het is wel opmerkelijk dat de snavel ver open gespreid kan worden om de insecten als het ware in een trechter snavel te laten vliegen. Dit wordt veroorzaakt door een klein dwarsbotje aan het einde van de snavel in de kop. Meikevers, junikevers en nachtvlinders zijn het voornaamste voedsel. Deze insecten leven vooral op niet vergraste heidevelden. Het is een echte langeafstandstrekvogel die overwintert in tropisch Afrika. Hier is de droge heide het voornaamste leefgebied.

De achteruitgang van de vogel wordt mede veroorzaakt door milieuvervuiling als verzuring door stikstof neerslag. Dit brengt met zich mee een achteruitgang in voedselaanbod. Maar ook verdwijning van een geschikte broedplek door redelijk intensief gebruik als begrazing is een oorzaak voor de achteruitgang. Weinig nachtzwaluwen komen toe aan een 2e legsel, dus er worden dan ook minder jongen grootgebracht.

Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt   
Herman Roelofs


  • Steunt u ons ook?
  • logo top vvdgh thumb