Februari 2020: haas [Lepus europeus] en konijn [Oryctogalus cuniculus]
Nu eens wat algemenere zoogdieren en wel hazen en konijnen. Als eerste wil ik even het volgende opmerken; praat je nu over het haas en het konijn? De haas en de konijn komen ook vreemd over. Bij konijn is het algemeen gebruik, bij haas echter niet. Ja, soms ben je het haasje.
Hazen en konijnen zijn knaagdieren en, zoals gezegd, zoogdieren behorend tot het geslacht Leporida en één van de twee families van de orde van de haasachtigen, Lagomorpha. Je kunt ze onderscheiden door de samenstelling van het gebit, echter voor meer uitleg gaat te ver. Ze worden ook wel de dubbeltandigen genoemd. Beide dieren staan vaak symbool voor de vruchtbaarheid. Zo verschijnt de haas met eieren! als paashaas.
Zowel onder de hazen als konijnen kunnen hoofdzakelijk twee virusziekten voorkomen, myxomatose en rabbit haemorrhagic disease, maar ook leverbot is ernstig. Over het algemeen eindigen deze ziekten in een dodelijke afloop. Andere bedreigingen zijn roofdieren als vos, wezel, hermelijn en menselijke activiteiten, vooral pesticiden en herbiciden uit de land- en tuinbouw of om vermorzeld te worden onder de moderne landbouwmachines.
Door de invloed van de Noormannen werden ze over West-Europa verspreid. Over de rest van de wereld werden de konijnen door zeevaarders en kolonisten meegenomen, meestal met nu nog zeer nadelige gevolgen, denk aan Australië. Het belangrijkste doel van deze verspreiding was volgens mij toen vlees als voedselvoorziening. Bij de Germanen was de haas heilig. Bij de Friezen staat de haas als teken voor de godin van de vruchtbaarheid en aan de voorjaarsgodin, vandaar de eierleggende paashaas.
Hazen. De rammeltijd onder de hazen is weer aangebroken. Je ziet de mannetjes, rammelaars, woest door hun leefgebied achter elkaar aan rennen en soms vechten. Vrijwel rechtopstaand tegen elkaar wisselen ze dan boksachtige klappen uit. Een fraai schouwspel als je dit met eigen ogen mag waarnemen en meemaken. Hazen geven de voorkeur aan een open landschap, een echte steppebewoner. In onze omgeving denk je aan landbouwgebieden en uiterwaarden. Maar overdag en in de winterperiode zoeken ze meestal beschutting in bosachtig struweel. Het is een echte vegetariër, specialist in groeipunten van jong gras, jonge loten en bloeistengels. In de winter, bij gebrek aan jong groen, eten ze ter aanvulling de bast van jonge boompjes en takken. Altijd goed te zien, want de vraatsporen van de haas lopen verticaal langs de tak. Konijnen knagen de bast horizontaal af, dus rondom de tak. Kijk tijdens een winterwandeling of je dit fenomeen kunt waarnemen. Denk er wel aan reeën eten en knagen ook aan de bast van bomen en struiken.
Lengte van de hazen is zo’n 48 tot 72 cm. Gewicht 2.5 tot 7 kg.
Verdere kenmerken: grijs tot roestbruine vacht met witachtige buikzijde. Achterpoten veel krachtiger en langer dan de voorpoten. Ze kunnen wel snelheden behalen van 50 km/uur. De oren zijn wel 8 tot 14 cm. lang en de staart meet 8 tot 13 cm.
De draagtijd bedraagt 6 weken. Ze hebben maximaal 4 worpen per jaar met gemiddeld 3 tot 5 jongen. Nog een bijzonderheid is, dat een zwangere haas voor het werpen weer gedekt kan worden. Ze heeft dan twee verschillende worpen in haar buik.
Daags moeten de jongen zichzelf vermaken. Maar eenmaal per dag verzamelt de moerhaas haar jongen met een korte hoornachtige toon om ze gedurende enkele minuten te zogen. Meestal gebeurt dit in de avonduren. Na een week eten de jongen al vast, plantaardig voedsel.
De voortplantingstijd van de hazen valt normaal tussen januari en half september. Hazen komen in lage vegetatie in een open nest [het leger of de pot] ter wereld, behaard en kunnen direct zien. Dat moet ook wel in een relatief open nest, weinig beschutting in een kuiltje met hoogstens wat zachte voering.
Konijnen leven in zandige gebieden omzoomd door struikgewas en lage begroeiing. We hebben het hier dan over de wilde konijnen en niet over de vele tamme rassen. Het voedsel bestaat uit een rijke variatie van plantaardig materiaal, eiwitrijke jonge bladscheuten en bloeiwijzen. Evenals bij hazen wordt dit ‘s winters aangevuld met jonge bastdelen van struiken en kleine boompjes.
De lengte van konijnen ligt zo van 35 tot 50 cm. Met een gewicht rond de 1,2 tot 1,5 kg., duidelijk lichter dan de haas.
Verdere kenmerken: vacht grijsbruin van kleur , een roodbruine vlek in de nek, de oren hebben een bruin puntje en de bovenzijde van de staart is zwartbruin. Ze hebben veel kortere poten dan de hazen. De draagtijd van de ♀♀ [moeren] bedraagt ruwweg 4 tot 5 weken, daarna wordt er nog 28 dagen gezoogd. Ze hebben 3 tot 7 worpen per jaar met een tussentijd van 30 dagen. Het aantal jongen per worp varieert tussen de 1 en 9 met een gewicht van slechts 50 tot 60 gram. Bij wilde konijnen ligt de voortplantingstijd tussen maart en augustus.
Konijnen leven in zelfgegraven holen, waar ook de jongen in de kraamkamer geboren worden, naakt, blind en hulpeloos. De ogen van de jongen gaan na ongeveer 10 dagen open.
De holen kunnen uitgroeien tot een ware burcht, die door meerdere volwassen dieren wordt bewoond. Onder deze omstandigheden kan er een rangorde tussen de dieren ontstaan. De laagst geplaatste ♀♀ baren hun jongen dan in buiten de burcht gegraven kraamkamers.
De kraamkamers, ook wel wentels genoemd, worden gevoerd met wat zachter materiaal, droge strootjes en gras.
Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt.
Nu eens wat algemenere zoogdieren en wel hazen en konijnen. Als eerste wil ik even het volgende opmerken; praat je nu over het haas en het konijn? De haas en de konijn komen ook vreemd over. Bij konijn is het algemeen gebruik, bij haas echter niet. Ja, soms ben je het haasje.
Hazen en konijnen zijn knaagdieren en, zoals gezegd, zoogdieren behorend tot het geslacht Leporida en één van de twee families van de orde van de haasachtigen, Lagomorpha. Je kunt ze onderscheiden door de samenstelling van het gebit, echter voor meer uitleg gaat te ver. Ze worden ook wel de dubbeltandigen genoemd. Beide dieren staan vaak symbool voor de vruchtbaarheid. Zo verschijnt de haas met eieren! als paashaas.
Zowel onder de hazen als konijnen kunnen hoofdzakelijk twee virusziekten voorkomen, myxomatose en rabbit haemorrhagic disease, maar ook leverbot is ernstig. Over het algemeen eindigen deze ziekten in een dodelijke afloop. Andere bedreigingen zijn roofdieren als vos, wezel, hermelijn en menselijke activiteiten, vooral pesticiden en herbiciden uit de land- en tuinbouw of om vermorzeld te worden onder de moderne landbouwmachines.
Door de invloed van de Noormannen werden ze over West-Europa verspreid. Over de rest van de wereld werden de konijnen door zeevaarders en kolonisten meegenomen, meestal met nu nog zeer nadelige gevolgen, denk aan Australië. Het belangrijkste doel van deze verspreiding was volgens mij toen vlees als voedselvoorziening. Bij de Germanen was de haas heilig. Bij de Friezen staat de haas als teken voor de godin van de vruchtbaarheid en aan de voorjaarsgodin, vandaar de eierleggende paashaas.
Hazen. De rammeltijd onder de hazen is weer aangebroken. Je ziet de mannetjes, rammelaars, woest door hun leefgebied achter elkaar aan rennen en soms vechten. Vrijwel rechtopstaand tegen elkaar wisselen ze dan boksachtige klappen uit. Een fraai schouwspel als je dit met eigen ogen mag waarnemen en meemaken. Hazen geven de voorkeur aan een open landschap, een echte steppebewoner. In onze omgeving denk je aan landbouwgebieden en uiterwaarden. Maar overdag en in de winterperiode zoeken ze meestal beschutting in bosachtig struweel. Het is een echte vegetariër, specialist in groeipunten van jong gras, jonge loten en bloeistengels. In de winter, bij gebrek aan jong groen, eten ze ter aanvulling de bast van jonge boompjes en takken. Altijd goed te zien, want de vraatsporen van de haas lopen verticaal langs de tak. Konijnen knagen de bast horizontaal af, dus rondom de tak. Kijk tijdens een winterwandeling of je dit fenomeen kunt waarnemen. Denk er wel aan reeën eten en knagen ook aan de bast van bomen en struiken.
Haas: bron Stichting Natuurvrienden Capelle
Lengte van de hazen is zo’n 48 tot 72 cm. Gewicht 2.5 tot 7 kg.
Verdere kenmerken: grijs tot roestbruine vacht met witachtige buikzijde. Achterpoten veel krachtiger en langer dan de voorpoten. Ze kunnen wel snelheden behalen van 50 km/uur. De oren zijn wel 8 tot 14 cm. lang en de staart meet 8 tot 13 cm.
De draagtijd bedraagt 6 weken. Ze hebben maximaal 4 worpen per jaar met gemiddeld 3 tot 5 jongen. Nog een bijzonderheid is, dat een zwangere haas voor het werpen weer gedekt kan worden. Ze heeft dan twee verschillende worpen in haar buik.
Daags moeten de jongen zichzelf vermaken. Maar eenmaal per dag verzamelt de moerhaas haar jongen met een korte hoornachtige toon om ze gedurende enkele minuten te zogen. Meestal gebeurt dit in de avonduren. Na een week eten de jongen al vast, plantaardig voedsel.
De voortplantingstijd van de hazen valt normaal tussen januari en half september. Hazen komen in lage vegetatie in een open nest [het leger of de pot] ter wereld, behaard en kunnen direct zien. Dat moet ook wel in een relatief open nest, weinig beschutting in een kuiltje met hoogstens wat zachte voering.
Konijnen leven in zandige gebieden omzoomd door struikgewas en lage begroeiing. We hebben het hier dan over de wilde konijnen en niet over de vele tamme rassen. Het voedsel bestaat uit een rijke variatie van plantaardig materiaal, eiwitrijke jonge bladscheuten en bloeiwijzen. Evenals bij hazen wordt dit ‘s winters aangevuld met jonge bastdelen van struiken en kleine boompjes.
Konijn: bron Wikipedia
De lengte van konijnen ligt zo van 35 tot 50 cm. Met een gewicht rond de 1,2 tot 1,5 kg., duidelijk lichter dan de haas.
Verdere kenmerken: vacht grijsbruin van kleur , een roodbruine vlek in de nek, de oren hebben een bruin puntje en de bovenzijde van de staart is zwartbruin. Ze hebben veel kortere poten dan de hazen. De draagtijd van de ♀♀ [moeren] bedraagt ruwweg 4 tot 5 weken, daarna wordt er nog 28 dagen gezoogd. Ze hebben 3 tot 7 worpen per jaar met een tussentijd van 30 dagen. Het aantal jongen per worp varieert tussen de 1 en 9 met een gewicht van slechts 50 tot 60 gram. Bij wilde konijnen ligt de voortplantingstijd tussen maart en augustus.
Konijnen leven in zelfgegraven holen, waar ook de jongen in de kraamkamer geboren worden, naakt, blind en hulpeloos. De ogen van de jongen gaan na ongeveer 10 dagen open.
De holen kunnen uitgroeien tot een ware burcht, die door meerdere volwassen dieren wordt bewoond. Onder deze omstandigheden kan er een rangorde tussen de dieren ontstaan. De laagst geplaatste ♀♀ baren hun jongen dan in buiten de burcht gegraven kraamkamers.
De kraamkamers, ook wel wentels genoemd, worden gevoerd met wat zachter materiaal, droge strootjes en gras.
Geniet van wat de Gorsselse Heide (en omgeving) ons biedt.
Herman Roelofs
