Mei 2020: wilde eend [Anas platyrhynchos]

Door Vogelbescherming Nederland is de wilde eend uitgeroepen tot vogel van 2020. De keuze op deze vogel is gevallen, omdat men niet precies weet waarom de wilde eend in voorkomen behoorlijk is achteruitgegaan. Ook de winterpopulatie, die voor een deel bestaat uit onze broedvogels en voor een deel uit trekvogels, neemt  om onduidelijke redenen af. Dit in tegenstelling tot de krakeend die is er in aantal op vooruitgegaan. Oorzaak onbekend.

De wilde eend is algemeen in Europa, Azië en Noord-Amerika. Ze verblijven het liefst in begroeide watervlakten, plassen, meren en rivieren. Het voornaamste voedsel is plantaardig materiaal.
De grootte van de vogels is 49 tot 63 cm. Het mannetje [♂] heeft een groen glanzende kop met een wit ringetje om de hals. De witte staart met de eigenwijs krullende zwarte midden veertjes zijn opmerkelijk. Het vrouwtje [♀] is bruin gevlekt met witte randen om de donkere vlekken. Bij beide geslachten is de blauwe spiegel op de vleugels een duidelijk kenmerk, ook wel vleugelveld genoemd. Deze blauwe spiegel is in de vlucht waarneembaar, maar ook de donkere kop van het ♂. Ze maken een fluitend geluid tijdens het vliegen. Er zijn ornithologen die dit geluid herkennen en kunnen zo onderscheiden welke eenden soort er over vliegt. Maar ook de uit het water steil omhoog opvliegende wilde eenden zijn kenmerken van deze watervogels.

De vogel is het gehele jaar te zien, in de winter zien we de inheemse thuisblijvers, maar ook de doortrekkers.

Opmerkelijk dat ze tijdens de trek wel 1600 km. in slechts 5 dagen kunnen afleggen. Door ringonderzoek zijn prestaties bekend van 445 km. in 24 uur.

Bron afbeelding Vogelbescherming	Foto: Wilde eend ♂ voorop, ♀ erachter; bron buitenleven.nl

  Midden in de zomer tot begin herfst gaan de vogels zich een nieuw verenpak aanmeten. De vogel met de kenmerkende groene kop is dan niet meer te zien Er ontstaat dan eerst een eclipskleed waarbij beide sekten dan als twee druppels water op elkaar lijken. Daarna groeit het nieuwe verenpak en is er weer onderscheid tussen ♂ en ♀. Dit noemen we dan het prachtkleed.
De paarvorming vindt plaats in de winter, dan is het verenkleed op z’n mooist. De balts kan er redelijk heftig uitzien. Echter dit vogelhuwelijk van de wilde eend duurt meestal maar 1 seizoen. In het voorjaar worden dan de eieren gelegd. Het nest is een kuiltje op de grond onder struiken, in een pol gras of zelfs in een knotwilg, gevoerd met dor droog blad, gras en veren met wat dons. Het ♀ legt gemiddeld zo’n 12 eieren en broedt deze alleen uit. Hier ziet men de noodzaak van de schutkleur. Het ♂ houdt onopmerkzaam de wacht. Bij het verlaten van het nest worden de eieren keurig afgedekt. De eieren zijn grijs groen van kleur. Na zo’n broedduur van 4 weken kruipen de jongen uit het ei. De jongen zijn echte nestvlieders als ze zijn opgedroogd, na 1 à 2 dagen, volgen ze hun moeder, meestal naar een wat veiliger haven, het water. Als donzige pluisjes zwemmen en krioelen ze achter hun moeder aan. Vader waarschijnlijk ergens verscholen in de veilige, directe  omgeving. Soms denk ik wel eens bij een harde windvlaag over het water worden ze door de wind meegenomen. Ze zijn vliegvlug na tenminste 50 dagen. De predatie is hoog, na 2 weken is er van de zeg 12 jongen, nog de helft over. Ook onderkoeling en uitputting zijn oorzaken van verliezen. Soms zie je wel op het water dat plots een jong eendje opgeschrokt wordt en in de opengesperde bek van een snoek verdwijnt.
Het voedsel bestaat uit planten en ook kleine diertjes die uit het water opgeslobberd worden. Dit kan uitstekend met hun aangepaste snavel voorzien van lamellen die dienst doen als filtermateriaal. Eendenkroos wat als een groene deken op het water oppervlak drijft is ook een geliefd voedsel.

Vogelwerkgroep IJsselstreek gaat de wilde eend helpen bij het broeden om nestkisten en nestmanden te plaatsen. Vaak zie je deze broedgelegenheid ook veel in de parken.

Voor meer informatie kijk bij de site van Vogelbescherming op 'jaar van de wilde eend'.

Geniet van wat de Gorsselse Heide en omgeving ons biedt.                                      
Herman Roelofs