Geschiedenis Natuurbeheer Gorsselse Heide 1970 tot heden.
Sinds 1970 is er betrekkelijk weinig aan natuurbehoud gedaan op en rond de Gorsselse Heide. Het gebied werd toen nog incidenteel door de militairen gebruikt. Er werd wel jaarlijks enig onderhoud door Staatsbosbeheer uitgevoerd, zoals het opschonen van de watergangen, de tankgracht en vennen, evenals plagwerkzaamheden om het terrein wat open te houden, waaronder de over het terrein verdeelde zogenaamde “voetbalveldjes”.
In die periode van begin jaren zeventig tot begin jaren tachtig kwam de nieuw geplande N348 ter sprake. Een mogelijk tracé van de weg langs de spoorbaan en over de Gorsselse Heide. Onder aanvoering van toenmalig burgemeester Notten van oud gemeente Gorssel werd er een protestwandeling over de heide georganiseerd. Ook Vogelwerkgroep de IJsselstreek vond dat de aanleg van deze weg een bedreiging voor de heide zou kunnen betekenen en startte een broedvogelonderzoek om de ornitho-ecologische waarde van het gebied schriftelijk vast te leggen.
De teloorgang van de heide werd pas echt zichtbaar na het sluiten van de schietbaan in 1997. Geoefend werd er echter tot aan de overdracht van Ministerie van Defensie naar Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselvoorziening 2004-2005. Er was geen toezicht meer en de heide groeide dicht doordat er geen onderhoud meer plaatsvond. Vanaf die tijd werd de heide overspoeld met ruiters, crossfietsers en loslopende honden [hondenuitlaatservice].
Het Landschapsbeleidsplan van de gemeente Gorssel was aanleiding voor de echte start van het behoud, herstel enzovoort van de Gorsselse Heide.
In het kader van dit landschapsbeleidsplan hebben er al in 1998 diverse gesprekken plaatsgevonden met de commissie landschapsbeleidsplan van de gemeente Gorssel en CLM [onderzoek en Advies B.V., Stichting Centrum Landbouw en Milieu], onder de bezielende leiding van Natuurmonumenten. Ook heeft het CLM toen een uitvoerig verslag geschreven betreffende de aanpak van de Gorsselse Heide met als hoofdthema’s; versterken van zowel de landbouwkundige structuur als wel de ecologische waarden. Bovendien heeft de bosgroep Gelderland in februari 1998 een rapport gepubliceerd betreffende de waterhuishouding van de Gorsselse Heide. Deze aanpak is vervolgens doodgebloed.
Naar aanleiding van dit landschapsbeleidsplan van de gemeente Gorssel is op 20 november 2003 de Natuurwerkgroep Gorssel officieel opgericht onder de bezielende begeleiding van destijds gemeente Gorssel [Desiree ten Hove], Landschapsbeheer Gelderland [Jan Huidink] en commissieleden van het Landschapsbeleidsplan.
Het oprichtingsmotto was: “Natuurwerkgroep Gorssel adopteert de Gorsselse Heide”. De werkzaamheden op de GH werden begeleid door de heer B.Timmer, opzichter natuurgebieden Dienst Domeinen Ministerie van Defensie, kantoor Wezep.
In juni 2006 heeft het IVN afdeling Zutphen-Warnsveld een rondwandeling over de Gorsselse Heide gerealiseerd als eindwerkstuk in het kader van de natuurgidsencursus. Een prachtige IVN-wandelgids was het resultaat. De officiële openstelling, midden 2006, was de overhandiging van het boekje aan burgemeester Spekreijse van Lochem tijdens de wandeling. In zijn openingstoespraak pleitte de heer Jacques Duivenvoorden ervoor om de heide terug te geven aan de bevolking [Marke gedachte]. De burgemeester vond het een goed plan, maar dit is uiteindelijk op niets uitgelopen.
De oprichters van de website Vrienden van de Gorsselse Heide hebben daarna contact gezocht met wethouder Thijs de La Court . Er heeft in die tijd een intensieve uitwisseling van (geheime) informatie over het behoud van de GH en de marke gedachte door de wethouder plaatsgevonden. Eind 2007 werden voor dit onderzoek betreffende de mogelijkheid hoe de GH te verwerven diverse natuurbeschermende instanties, belanghebbenden en natuurgroepen uitgenodigd met name Vrienden van de Gorsselse Heide, Natuurwerkgroep Gorssel, De Elf marken, Natuurmonumenten, gemeente Lochem, ANV ’t Onderholt om het Marke denken verder uit te werken. De wethouder heeft zich vervolgens teruggetrokken. Na ettelijke vergaderingen is er door de belanghebbenden en diverse natuurgroepen een opdracht aan Jacques Duivenvoorden gegeven om een bestuur samen te stellen voor een nieuw op te richten Marke.
In 2007 is Dienst Landelijk Gebied gestart met de voorbereiding van de verkoop van militaire gebieden in Gelderland. De titel was Project Ontwikkeling Militaire Terreinen (PrOMT) en omvatte 14 deelprojecten in de Regio Oost. De overdracht van de terreinen van het ministerie van Defensie naar het ministerie van LNV had al plaats gevonden. De wens destijds was om de betreffende terreinen zoveel mogelijk aan particulier natuurbeheer te gunnen.
Maar ook de Marke mogelijkheid werd niet afgeschreven, hoewel het vrijwel onmogelijk was om sponsors te verwerven om het gebied aan te kopen, laat staan uitvoering van het Natuurherstelplan; openbaar gemaakt in juni 2008 [Domeinen Ministerie van Financiën onroerende zaken, ontwikkeling militaire terreinen en dienst landelijk gebied voor ontwikkeling en beheer; Harm Smeenge].
Op 29 augustus 2008 vond de officiële oprichting van Stichting Vrienden van de Gorsselse Heide plaats met als doel; de instandhouding, bescherming en de bevordering van de natuurhistorische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden van de heide evenals flora en fauna en de kwaliteit van het milieu (dit alles in de meest ruime zin des woord).
Daarna is in september 2008 de Stichting Marke Gorsselse Heide opgericht om de mogelijkheden betreffende verwerving en alles wat daarbij komt kijken te onderzoeken.
Kort daarna vond de verkoop door LNV plaats en lukte het uiteindelijk Stichting IJssellandschap het gebied te verwerven. Op 24 augustus 2009 heeft minister Gerda Verburg persoonlijk op de Gorsselse Heide het gebied overgedragen. Stichting IJssellandschap heeft het bloot eigendom en Stichting Marke Gorsselse Heide heeft het beheer, met als rentmeester de heer Jacques Duivenvoorden. Het beheer moet leiden tot uitvoering van het Natuurherstelplan.
Vrijwel tegelijkertijd namelijk op 26 augustus 2009 werd het Landschapsontwikkelingsplan Bronckhorst, Lochem, Zutphen openbaar. Hierin wordt ook het belang van onze GH duidelijk; vergroting biodiversiteit en uitvoering Natuurherstelplan door onder andere het optimaliseren van het watersysteem, vergroten van het heideareaal en stimuleren van integraal bosbeheer.
Zowel de Natuurwerkgroep Gorssel als de Stichting Vrienden van de Gorsselse Heide zijn ieder op hun eigen manier bezig de belangen van de GH te behartigen. De Natuurwerkgroep door daadwerkelijk mee te doen aan het beheer en er over mee te denken. De 'Vrienden' doen dat laatste ook, maar rekenen het eveneens tot hun taak om bedreigingen te signaleren die de ecologische kwaliteit en de natuurwaarden van de Heide negatief beïnvloeden en zo nodig daartegen in actie te komen. De website speelt daarbij een belangrijke rol.
Natuurwerkgroep Gorssel en Stichting Vrienden van de Gorsselse Heide.
Herman Roelofs; Epse, januari 2011.
